Editorial n°71       Liste des éditoriaux     Retour accueil     Dernier numéro

Entre totas las idèias falsas qu'an virat e capvirat suls biaisses d'escriure la lenga nòstra, n'es una que raja encara de jos la cendre, a saber que l'escritura classica escafariá los parlars dels terraires, negariá las colors localas e l'identitat. Es pas vertat ! Concedi que, i a pauc pèca 40 ans, de maladreiças de debutants, de prèissas de catecumènes o l'incompreneson del monde aun pogut far creire qu' una normalisacion grafica passava per una normalisacion lingüistica e una granda purga de mots, mès tot aquò ara es despassat : se vei pro que la grafia modèrna aculhís las paraulas terradorencas coma l'anglés aculhís dinamicament los vocables del monde, l'usatge farà la tria.

Al nivèl apropriat, l'ensenhament dels mèstres occitanistas competents pren naturalament en compte la realitat e la diversitat de la lenga. Ai vist de fichas comòdament eficaças que descrivon las variantas regionalas - gasconas, provençalas, lemosinas, auvernhatas, vivarò-alpencas…- d'exercicis de transcripcion de documents d'encontradas e d'epòcas variadas ont cal saber notar las diferéncias segon un còdi reflechit per desplegar l'alivent miralhejant de l'escrich d'òc e ne gausir. Pus larjament, sufís de legir La Setmana soplament gasconanta, lengadociananta e dubèrta, Lo Convise ont se nòta vaca o vacha, ribièra o ribèira, lièch o lèit, fach o fait, barleta o selhon, tantes mai e enquèra mai, sens ne faire tot un plat.

Podretz legir lèu, cars legeires, La reiç de reviure, lo bèl obratge de Jòrgi Maurici Maurí que va sortir fin de julhet, que cònta e explica la vida encara païsana entre las doas guèrras, al mièg del sègle passat e, al delai del documentari, indusís una reflexion sus los efèctes del progrès e dels cambiaments, tot aquò dins la lenga auvernhata del Nòrd-Cantal aimada, corrèctament notada, accessibla a totes.

Al moment qu'òm cernís pas tròp çò que serà la plaça de l'escrich dins lo monde de deman, se cal pas pèrdre dins los bricolatges localistas ni lo merdolhon de " las lengas d'òc ", cal aver una vista e lo sens del jòc coma lo jogaire de rugbí que, per tirar l'equipa d'una situacion critica e la mièlhs posicionar, " desgatja ". La grafia classica desgatja sul comun, l'unitat positiva.

Aquò dich sens purisme ni formalisme demasiat, que la vida es movement.

Nadal Lafont

Majoral du Félibrige. Jean Fay. Zéfir Bòsc. Jean Fourié