Editorial n°63        Liste des éditoriaux     Retour accueil     Dernier numéro

L'adjectiu senat (feminin senada) s'aplica a quauqu'un o quicòm que a del sen, de l'èime, qu'es rasonable, mesurat, savi, intelligent, plan aubirat…

Lo Senat es la cambra nauta del Parlament francés. Ten lo poder legislatiu de mièja amb l'Assemblada nacionala, representa las collectivitats territorialas e los Franceses establits fòra França. Los nòstres 331 senators son d'òmes e de femnas en principi de bona comprenença per çò que son elegits al sufratge universal indirèct per 6 ans per 150 000 grands electors, situacion que los apara del populisme e dels còps del fuòc del moment. D'aquí ven sens dobte l'imatge conservador del senator, mestièr tranquille e presat, mès que pr'aquò a son ròtle en atenuar lo poder de la Cambra bassa dins nòstre sistèma bicameral.

Lo 22 de mai, l'Assemblada nacionala qu'es a amagestrar lo projèct de lei constitucionala per modernizar las institucions de la Va Republica aviá apondut a l'article 1èr : Las lengas regionalas apertenon a son patrimòni. Aquel amendament teniá còmpte del desir exprimat per de nombrós parlementaris a la sesilha publica del 7 de mai. Mès pataflau ! lo 18 de junh, lo Senat, a l'escota de l'Academia francesa mai que de la democracia, es tornat aquí dessús e a refusat la reconeissença d'aquelas lengas dins la Constitucion ! Dins nòstra encontrada, Rogièr Besse e lo quite Pèire Jarlier aun barrada la pòrta a la lenga nòstra e votat contra l'amendament. A n aquela ocasion, malgrat l'engatjament franc de Rachida Dati, se son entendudas de causas estonantas : la reconeissença de l'occitan, del breton, de l'alsacian… seriá portaira de rèire-pensadas dangeirosas per l'unitat de la Nacion, la Republica e l'Egalitat seriáun amenaçadas, val mièlhs estudiar l'anglés e salvar quauquas oras de latin que non pas far una pichòta plaça a aqueles pataisses populars que son lo contrari de la modernitat…

Totjorn la meteissa istòria, las vièlhas sansonhas d'un autre atge mès, ara que lo contèxte a cambiat e que d'orientacions dinamicas son estadas donadas, aqueles prepaus vos estomagan de la part de responsables politics en carga que, normalament, deurián èstre al corrent, enfortir una identitat francesa innovanta… Aquò seriá anar tròp lònh que de reconéisser l'indobtable, a saber que la lenga nòstra fa partida del patrimòni de la Nacion ? Qu'es aquela asenada ? Òm vei pas que los nòstres vesins qu'an signat la Carta europèa de las lengas regionalas davalen a l'avaliment economic o que joguèssen pas tan plan al fotbal.

Esperem qu'una sortida onorabla serà trobada e que la lenga nòstra tonarà aparéisser a l'article 2, per l'ensenhament e pels mediàs particularament. Me tòrnan las paraulas d'un mestieral vertadierament de bon sens, wise, klug, sensato, listo…

Se 'quò s'aplasta ne'n farem una pala,

Se 'quò s'alonga ne'n farem una relha…

Sénat. Langues régionales. Reconnaissance de l'occitan dans la Constitution française. Noël Lafon.